Pisanki
Historia wielkanocnego jajka Jak niejedna tradycja wiązana obecnie z chrześcijaństwem, zdobienie jaj ma swe źródła w pogańskich praktykach. Korzeniami sięga nawet 5000 lat wstecz. Znali je starożytni Egipcjanie, Chińczycy, Rzymianie i Persowie. Najprawdopodobniej to tym ostatnim zawdzięczamy wprowadzenie pisanek do kultury chrześcijańskiej. Nasza rodzima, najstarsza pisanka datowana jest na X wiek i została znaleziona w okolicach Opola.
Te najstarsze były przyozdabiane „magicznymi” symbolami. Nie były dekoracją. Miały odstraszać złe moce, stać na straży domostw, szczęścia i zdrowia ich mieszkańców. Zapewniały urodzaj, płodność, powodzenie w miłości. Chroniły przed urokami. Zakopywano je przy wejściach do domu i do pozostałych budynków gospodarczych. Dawano je zwierzętom, by były zdrowe i płodne. W wodzie, w której były skorupki pisanek, myto noworodka, co miało zapewnić mu zdrowie. Pokruszone skorupki rozsypywano na strzechach, by chronić dom przed uderzeniem pioruna. Pisanki miały ścisły związek z wiosennym przesileniem oraz pogańską tradycją święta zmarłych (zwyczaj składania ich na grobach spotykany jest współcześnie). Jajko od zawsze symbolizowało siłę życiową, chaos, wszechświat, odrodzenie. Jest symbolem nieśmiertelności, nieprzemijalności. Z nim wiązano mity dotyczące narodzenia świata. Głęboko zakorzenioną prasłowiańską wiarę w magiczną moc jaja starali się wyplenić chrześcijańscy duchowni. Przez ponad dwieście lat zakazywali spożywania jaj podczas świąt Wielkanocnych. Nie mogąc zwalczyć starodawnych obrzędów, Kościół w końcu je wchłonął, ogłaszając, że poświęcone pisanki mogą zostać spożyte jako symbol Zmartwychwstania. Zdobienie jaj to misterne zajęcie, wymagające niemałych zdolności plastycznych, precyzji i delikatności. W dawnej tradycji było zarezerwowane wyłącznie dla kobiet. Panowie musieli trzymać się z dala, zarówno od nich, jak i od izby, w której były malowane. Pisanki wielkanocne
W zależności od metody wybranej do ich dekoracji kolorowe jajka noszą przeróżne nazwy: Pisanki - do ich wykonania konieczny jest wosk i ostro zakończone narzędzie. Ostrzem nanosi się wosk na skorupkę, a później barwi się całe jajko.
Skrobanki, Drapanki - jajko jest najpierw barwione w jednym kolorze, a później wyskrobywany jest na nim wzór. Kraszanki - jajka barwione na czerwono; symboliczny kolor. Podobno, gdy Maria Magdalena dowiedziała się o zmartwychwstaniu Jezusa, w domu znalazła wszystkie jajka czerwone. Malowanki -malowane na jednolity kolor, inny niż czerwony. Naklejanki - na skorupki nakleja się papierowe wycinanki. Wyklejanki/Oklejanki - jajka zdobi się tworząc na nich przeróżne wzory, poprzez naklejanie traw, listków, kwiatków, papieru włóczki itp. Wydmuszki - najbardziej kruche ze wszystkich cudeniek. Z surowego jajka trzeba delikatnie wydmuchać zawartość, a później, jeszcze delikatniej, przyozdobić w dowolny sposób. O ile się nam nie potłuką to mogą sobie spokojnie czekać do następnych świąt, i na pewno nie zabiją nas swoim zapachem. Kiedyś do ich malowania używano wyłącznie barwników naturalnych. Soku z czerwonych buraków, (różowy, czerwony), łupin cebuli,(brązowy), kory dębu lub olchy, łupin włoskiego orzecha (czarny), kory z młodej jabłonki (żółtozłoty), wywaru z widlaka, młodej trawy, pokrzywy, szczypiorku (zielony) soku z jagód i owoców tarniny. Zdobienia mają swoją symbolikę. Np. szlaczki utworzone z różnych figur symbolizują nieskończoność. Czerwień z bielą oznaczają szacunek dla duchów opiekujących się domostwem, a czerń z bielą czci duchy ziemi, z kolei zieleń symbolizuje odrodzenie przyrody i dostatek, skorupki z barwionych na zielono jajek trzyma się w portfelu, podobno pomaga to w ich pomnażaniu, brąz - rodzinne szczęście, gałązka bazi - urodę i zdrowie, kłos pszenicy - pomyślność domowego ogniska. Możemy również wykorzystać symbolikę run, np. Fehu - pieniądze, bogactwo, pomyślność, Algiz - ochrona, Berkanan - sprzyja wzrostowi, płodności, narodzinom, przynosi pomyślność rodzinie.
W kolejności, Fehu, Algiz, Berkanan
|
